2022 was een bewogen jaar voor ABZ De Samenwerking. Er werden een fusie en overname uitgerold, terwijl de tarweprijzen meer dan verdubbelden, energieprijzen vier keer over de kop gingen en de agrarische sector midden in de maatschappelijke discussie stond. “Er wordt veel van de sector gevraagd, dus de trend naar minder en grootschaliger boeren en minder coöperaties zal zich voortzetten,” voorspellen algemeen directeur Marcel Roordink en manager Administratie & Financiën Sandra Duursma. “Maar we moeten ook lokaal blijven samenwerken. We zoeken de balans tussen schaalvoordelen en dicht bij de boeren blijven.”
ABZ De Samenwerking is een coöperatie waarvan de geschiedenis al 125 jaar teruggaat. De organisatie vindt zijn oorsprong in de gezamenlijke inkoop van lokale veevoeders. “De particuliere inkoper in het dorp werd niet 100 procent vertrouwd, dus besloten boeren zelf hun voer in te kopen,” vertelt Marcel Roordink.
“Ze kwamen erachter dat het mengen van verschillende grondstoffen voor beter voer zorgde. Voor dat mengen was een locatie nodig en iemand die het regelde. Zo ontstonden veevoedercoöperaties.”
In het begin had elk dorp een eigen coöperatie – of twee, een katholieke en protestantse – maar na verloop van tijd fuseerden die tot steeds grotere organisaties. Deze trend zet zich voort en leidde vorig jaar tot de fusie van ABZ Diervoeding en De Samenwerking tot ABZ De Samenwerking, een coöperatie van 2600 veehouders met een marktaandeel van ongeveer 7 procent. “Wij behoren nu tot de vijf middelgrote aanbieders van veevoer, maar onze geschiedenis is terug te voeren op meer dan vijftig lokale samenwerkingen.”
Interessante puzzel
Partner Piet Noteboom was betrokken bij de fusie en overname. Voor hem als accountant was het best ingewikkeld dat ABZ Diervoeding en De Samenwerking allebei al klant waren bij Lansigt.
“Je moet bij elke stap 100 procent onafhankelijkheid laten zien, dat je boven de partijen staat.”
Het belangrijkste voor de fusie was het kostprijsvergelijk. Een interessante puzzel, want hoe reken je allerlei lopende kosten toe aan de prijs van het product? “Rundveevoer vergt bijvoorbeeld meer advies dan varkensvoer, dus daar horen ook meer personeelskosten bij. En bevinden de klanten van een bepaald type voer zich dichter bij dan andere, dan maakt dat uit voor de verdeling van transportkosten.”
Piet is blij dat Lansigt van beide partijen het vertrouwen kreeg om bij de fusie betrokken te zijn. “ABZ Diervoeding is al tientallen jaren klant bij Lansigt en De Samenwerking heeft niet voor niets ‘samenwerking’ in de naam. Het zijn plezierige klanten.”
De fusie
In 2021 begon de zoektocht naar fusiemogelijkheden. De Samenwerking stond voor grote investeringen en de keuze om verder te specialiseren op rundvee of te verbreden samen met een andere partij. Ook ABZ Diervoeding voelde de druk van de markt en de twee werkten al veel samen op non-concurrerende elementen zoals de inkoop van grondstoffen, een kennisinstituut, cao en pensioenen. “Als je dan een stap verder wilt gaan, kun je beter doorpakken en helemaal fuseren,” stelt Marcel.
De nieuwe organisatie moest een coöperatie blijven en in ieder geval dezelfde kostprijs behouden, dus werd er in de zomer van 2021 begonnen met een kostprijsvergelijk. Toevallig waren beide partijen al klant bij Lansigt. “Die kende zowel ABZ Diervoeding als De Samenwerking al door en door,” vertelt Sandra Duursma, die vanuit ABZ Diervoeding betrokken was bij de financiële kant van de fusie. “Daar kan een regulier boekenonderzoek niet tegenop. Het werkte heel prettig.”
Er werd veel tijd aan de voorbereiding besteed en de partijen kwamen steeds dichter bij een besluit. Maar er speelde nog iets: ABZ Diervoeding was tegelijkertijd met een overname bezig. Sandra: “In de zomer van 2021 klopte Bosgoed Diervoeders aan, een familiebedrijf waarvoor de directeur-eigenaar geen zelfstandige toekomst zag. Hij wilde andere dingen gaan doen.” Maar omdat op twee plekken geheimhouding was getekend, kon ABZ Diervoeding het pas heel laat in de fusiegesprekken melden. “De deuren gingen dicht en we zeiden: ‘We moeten nog iets vertellen.’”
Samen één
Eind van het jaar viel dan toch het besluit om tot fusie over te gaan en op 17 januari 2022 werd de overname aangekondigd. Vervolgens startte de harmonisering van de organisaties. Daar bleken de fusie en de overname een wereld van verschil. Marcel: “Bij de overname zei het bedrijf: ‘Wij zijn gekocht, wat is jullie plan?’ Bij een fusie worden twee organisaties één. Je wilt cultuur, historie en waarden van beide meenemen en een nieuwe set maken. Dat betekent heel veel praten.”
Een in het oog springend voorbeeld: de transitie naar een nieuwe huisstijl. De Samenwerking had opvallende knalgele wagens – een leuke marketingtool, maar niet te combineren met het groen van ABZ Diervoeding. Een externe procesbegeleider heeft geholpen om de verschillende afdelingen tot elkaar te brengen.
“We kiezen voor ‘fade out’ van de oude merken en ‘fade in’ van de nieuwe. Of, als je het cynisch wilt zeggen: ‘We rommelen nog even door’. De meeste uitingen zijn in een jaar wel ververst, maar iets als de uitstraling van de vrachtwagens zal wat langer duren.”
Tussen klein en groot
De sfeer is goed en beide coöperaties zijn blij met de fusie. In een markt met drie grote spelers (ca. 20 procent marktaandeel) en veertig kleine is ABZ De Samenwerking een van de vijf middelgrote partijen. Dat houden ze ook graag zo. “Wij staan niet open voor overname door een grote speler en hebben ook niet de ambitie om zelf meer dan 10 procent marktaandeel te krijgen. Het is goed voor de markt om voldoende concurrentie te behouden,” zegt Marcel. “Bovendien hebben we het altijd over schaalvoordelen, maar er zijn ook schaalnadelen. Wij zijn groot genoeg om de overhead te kunnen financieren én klein genoeg voor een platte organisatie zonder al te veel overlegstructuren en managementlagen. En alle besluiten worden beredeneerd vanuit onze grondvesten: de leden. Alles wat we doen, moet in hun belang zijn.”
‘Het beste dichtbij’, de slogan van het bedrijf, vat het goed samen. “We willen niet de grootste zijn, maar de beste. En dicht bij de leden, zowel fysiek als in hun beleving. De ‘achterkant’ van het bedrijf bevindt zich op een centrale locatie, maar de rest is nog steeds geworteld in de regio. Dat betekent ook dat in onze fabriek in Friesland alles in het Fries gaat.”
De trend van fusies van voeraanbieders en de daling van het aantal boeren zal doorgaan, voorspellen Marcel en Sandra, maar daarbij wil ABZ De Samenwerking dat de boer zich altijd gekend voelt. “De meeste omzet komt nog steeds van dicht om de fabrieken heen. Die lokale start van de voedselketen is mooi, daar zijn we trots op.”
12 juni 2023
Geplaatst in:
Nieuws,
Lansigt,
Klant in beeld,
Magazine Sigt
