The continuing story of box 3

Hij blijft de gemoederen bezighouden, de pretbox van weleer, ook wel box 3 genoemd. In deze box wordt de inkomstenbelasting bepaald over uw inkomen uit sparen en beleggen. Dit gebeurt via een forfaitair stelsel dat met de huidige rendementen en lage rentetarieven al een aantal jaren onrechtvaardig aanvoelt. Dit ondanks dat met ingang van 2017 al een aanpassing is gemaakt in dit stelsel. 

De politiek is al jaren op zoek naar verdere aanpassingsmogelijkheden. Ook ons nieuwe kabinet heeft dit op de agenda staan, maar dat zal vermoedelijk niet eerder lukken dan in 2025. Vlak voor kerst 2021 heeft ook ons hoogste rechtscollege, de Hoge Raad, een duit in het zakje gedaan door het doen van een lang verwachte maar ook verrassende uitspraak. 

De Hoge Raad heeft geoordeeld dat het systeem om de vermogensrendementsheffing te bepalen voor de jaren 2017 en 2018 in strijd is met Europese grondrechten. De Hoge Raad vindt dat geen rekening wordt gehouden met de werkelijke keuze door een belastingplichtige in de verdeling van het vermogen over sparen en beleggen, noch met het daadwerkelijke rendement van die belastingplichtige. Om dit te herstellen heeft de Hoge Raad geoordeeld dat het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen (box 3) niet mag worden gebaseerd op de forfaitaire rendementen, maar op basis van de daadwerkelijke gerealiseerde rendementen. 

In eerdere procedures stelde de Hoge Raad zich nog redelijk terughoudend op bij het rechtzetten van dergelijk onrecht, en liet dat aan de wetgever over. Dat is nu anders. De Hoge Raad biedt deze belastingplichtige ook direct ‘rechtsherstel’ en heeft bepaald dat voor deze belastingplichtige alleen het werkelijke rendement belast moet worden in box 3. Het stelsel volgend, zou de man nu dus alleen 30% inkomstenbelasting moeten betalen over het behaalde rendement. 

De grote vraag is nu wat de gevolgen zullen zijn van deze uitspraak. Het Ministerie van Financiën moet zich een oordeel gaan vormen over hoe vergelijkbare gevallen moeten worden afgehandeld. Als daarbij dezelfde lijn wordt gevolgd als in deze zaak, zullen aardig wat belastingplichtigen eerder te veel belasting hebben betaald. Dat moet dan gecompenseerd worden. De Hoge Raad heeft ook een beroep gedaan op de Staat om collectief iets te regelen. 

En dan is er nog de vraag wat er met de heffing in latere jaren moet gebeuren. Want het stelsel waarvan de Hoge Raad nu zegt dat het juridisch niet deugt, is sinds 2017 niet gewijzigd. Al met al zijn er nog talloze vragen die er voor zorgen dat ook in 2022 box 3 de gemoederen bezig zal houden.